The green links below add additional plants to the comparison table. Blue links lead to other Web sites.
enable glossary links

mat beardtongue, mat penstemon

little-flower penstemon, slender blue penstemon, small-flower beardtongue, small-flower penstemon

Habit Herbs.
Stems

prostrate, only tip ascending, 2–8(–10) cm, not cinereous, retrorsely hairy, hairs pointed.

ascending to erect, 3–55(–70) cm, glabrous or ± retrorsely hairy, not glaucous.

Leaves

not leathery, not cinereous, retrorsely hairy, hairs pointed;

cauline 3–20 pairs, petiolate, 2.5–14(–21) × 1–4 mm, blade obovate to spatulate, oblanceolate, or linear, base tapered, apex rounded to acute or mucronate.

basal and cauline, basal sometimes poorly developed, ± leathery or not, glabrous, puberulent, or retrorsely hairy;

basal and proximal cauline 9–90(–115) × 2–19 mm, blade spatulate to oblanceolate, lanceolate, or elliptic, base tapered, margins entire, apex rounded to obtuse or acute;

cauline 2–6 pairs, sessile or proximals sometimes short-petiolate, 6–85 × 1–17 mm, blade oblanceolate to spatulate, obovate, oblong, elliptic, lanceolate, or linear, base tapered to clasping, margins entire, apex rounded to obtuse or acute.

Thyrses

continuous, cylindric to secund, 0.5–3 cm, axis retrorsely hairy to retrorsely cinereous, hairs pointed, sometimes also glandular-pubescent, verticillasters 1–5, cymes 1–3-flowered, 1 per node;

proximal bracts linear, 2.8–13(–17) × 0.7–3 mm;

peduncles and pedicels ascending to erect, retrorsely hairy to retrorsely cinereous, hairs pointed, and glandular-pubescent.

interrupted, cylindric, 0.5–23 cm, axis glabrous or retrorsely hairy, verticillasters 1–8(–11), cymes 3–11-flowered, 2 per node;

proximal bracts lanceolate to linear, 10–50(–60) × 1–8(–16) mm, margins entire;

peduncles and pedicels erect, glabrous, puberulent, or retrorsely hairy.

Flowers

calyx lobes lanceolate to linear, 4–6.5(–8.5) × 1–1.5(–1.9) mm, herbaceous- or narrowly scarious-margined, retrorsely hairy, hairs pointed, and sparsely glandular-pubescent;

corolla blue to purplish lavender or lavender, lined internally abaxially with reddish violet nectar guides, funnelform, 10–17(–21) mm, yellow-villous internally abaxially, tube 5–6 mm, throat gradually inflated, 4.5–6 mm diam., 2-ridged abaxially;

stamens: longer pair reaching orifice or exserted, filaments glabrous, pollen sacs opposite, navicular to explanate, 0.6–1.2 mm, sutures papillate;

staminode 9–12 mm, reaching orifice, flattened distally, 0.3–0.5 mm diam., tip straight to recurved, distal 7–9 mm densely pilose, hairs golden yellow, to 1 mm;

style 13–15 mm.

calyx lobes ovate to obovate or lanceolate, 1.2–5(–5.5) × 0.5–2 mm, apex truncate, obtuse, acute, acuminate, cuspidate, caudate, or mucronate, glabrous or puberulent to retrorsely hairy;

corolla violet to blue or purple, with, sometimes without, reddish purple nectar guides, funnelform, 7–11 mm, glabrous externally, moderately white- or yellow-lanate internally abaxially, tube 2–3 mm, throat slightly inflated, 2–3 mm diam., 2-ridged abaxially;

stamens included, pollen sacs opposite, explanate, 0.3–0.6 mm, dehiscing completely, connective splitting, sides glabrous, sutures smooth or papillate;

staminode 4–6 mm, included, 0.2–0.3 mm diam., tip straight to slightly recurved, distal 0.5–1 mm pilose, hairs yellow or golden yellow, to 0.6 mm, rarely glabrous;

style 4–7 mm.

Capsules

3.5–5 × 3–4 mm.

3–5 × 2–4 mm, glabrous.

Penstemon caespitosus

Penstemon procerus

Distribution
from FNA
AZ; CO; UT; WY
[WildflowerSearch map]
[BONAP county map]
from FNA
AK; CA; CO; ID; MT; ND; NV; OR; UT; WA; WY; AB; BC; MB; SK; YT
[WildflowerSearch map]
[BONAP county map]
Discussion

Varieties 3 (3 in the flora).

The varieties of Penstemon caespitosus are weakly differentiated and largely allopatric.

(Discussion copyrighted by Flora of North America; reprinted with permission.)

Varieties 6 (6 in the flora).

Penstemon procerus is a widespread, frequent, and highly variable species distributed throughout much of western North America. This variability has resulted in varied interpretations of its taxonomic units.

(Discussion copyrighted by Flora of North America; reprinted with permission.)

Key
1. Pollen sacs 0.9–1.2 mm; leaf blades oblanceolate; Arizona, Utah.
var. desertipicti
1. Pollen sacs 0.6–0.9 mm; leaf blades obovate, spatulate, oblanceolate, or linear; Colorado, Utah, Wyoming.
→ 2
2. Leaf blades oblanceolate to linear; pollen sacs explanate, 0.6–0.8 mm; Colorado, Utah, Wyoming.
var. caespitosus
2. Leaf blades obovate or spatulate; pollen sacs navicular to subexplanate, 0.8–0.9 mm; Colorado, Utah.
var. perbrevis
1. Calyx lobes (2–)3–5(–5.5) mm, apices acuminate, cuspidate, or short- to long-caudate.
→ 2
2. Verticillasters (1–)3–8(–11); stems (6–)15–55(–70) cm; thyrses (1–)5–23 cm.
var. procerus
2. Verticillasters 1 or 2(–5); stems 3–20(–28) cm; thyrses 1–5(–13) cm.
var. tolmiei
1. Calyx lobes 1.2–3.2 mm, apices truncate to obtuse, acute, acuminate, mucronate, or short-caudate.
→ 3
3. Verticillasters 1 or 2(–5); stems 3–15(–20) cm; cauline leaves 1–4(–8) mm wide.
var. formosus
3. Verticillasters (1 or)2–6; stems (4–)8–35(–42) cm; cauline leaves 2–13 mm wide.
→ 4
4. Calyx lobes 1.2–2.4 mm, apices truncate to obtuse or mucronate, rarely short-caudate or acute; Nevada.
var. modestus
4. Calyx lobes (1.4–)1.8–3.2 mm, apices acute to acuminate or short-caudate; California, Oregon, Utah.
→ 5
5. Pollen sacs 0.3–0.4 mm; corollas 7–10 mm; stems 10–35(–42) cm; Utah.
var. aberrans
5. Pollen sacs 0.4–0.6 mm; corollas 9–12 mm; stems 9–20(–30) cm; California, Oregon.
var. brachyanthus
Source FNA vol. 17, p. 100. FNA vol. 17, p. 216.
Parent taxa Plantaginaceae > Penstemon > subg. Penstemon > sect. Caespitosi Plantaginaceae > Penstemon > subg. Penstemon > sect. Penstemon
Sibling taxa
P. abietinus, P. absarokensis, P. acaulis, P. acuminatus, P. alamosensis, P. albertinus, P. albidus, P. albomarginatus, P. ambiguus, P. ammophilus, P. anguineus, P. angustifolius, P. arenarius, P. arenicola, P. aridus, P. arkansanus, P. attenuatus, P. atwoodii, P. auriberbis, P. australis, P. azureus, P. baccharifolius, P. barbatus, P. barnebyi, P. barrettiae, P. bicolor, P. bleaklyi, P. bracteatus, P. breviculus, P. brevisepalus, P. buckleyi, P. caesius, P. calcareus, P. californicus, P. calycosus, P. canescens, P. cardinalis, P. cardwellii, P. carnosus, P. caryi, P. centranthifolius, P. cinicola, P. clevelandii, P. clutei, P. cobaea, P. comarrhenus, P. compactus, P. concinnus, P. confertus, P. confusus, P. crandallii, P. cusickii, P. cyananthus, P. cyaneus, P. cyanocaulis, P. cyathophorus, P. dasyphyllus, P. davidsonii, P. deamii, P. deaveri, P. debilis, P. degeneri, P. deustus, P. digitalis, P. diphyllus, P. discolor, P. dissectus, P. distans, P. dolius, P. duchesnensis, P. eatonii, P. elegantulus, P. ellipticus, P. eriantherus, P. euglaucus, P. fendleri, P. filiformis, P. flavescens, P. floribundus, P. floridus, P. flowersii, P. franklinii, P. fremontii, P. fruticiformis, P. fruticosus, P. gairdneri, P. gibbensii, P. glaber, P. glandulosus, P. glaucinus, P. globosus, P. goodrichii, P. gormanii, P. gracilentus, P. gracilis, P. grahamii, P. grandiflorus, P. griffinii, P. grinnellii, P. guadalupensis, P. hallii, P. harbourii, P. harringtonii, P. havardii, P. haydenii, P. heterodoxus, P. heterophyllus, P. hirsutus, P. humilis, P. idahoensis, P. immanifestus, P. incertus, P. inflatus, P. jamesii, P. janishiae, P. kingii, P. kralii, P. labrosus, P. laetus, P. laevigatus, P. laevis, P. lanceolatus, P. laricifolius, P. laxiflorus, P. laxus, P. leiophyllus, P. lemhiensis, P. lentus, P. leonardii, P. linarioides, P. longiflorus, P. lyallii, P. marcusii, P. mensarum, P. metcalfei, P. miser, P. moffatii, P. monoensis, P. montanus, P. moriahensis, P. mucronatus, P. multiflorus, P. murrayanus, P. nanus, P. navajoa, P. neomexicanus, P. neotericus, P. newberryi, P. nitidus, P. nudiflorus, P. oklahomensis, P. oliganthus, P. ophianthus, P. osterhoutii, P. ovatus, P. pachyphyllus, P. pahutensis, P. pallidus, P. palmeri, P. papillatus, P. parryi, P. parvulus, P. parvus, P. patens, P. payettensis, P. paysoniorum, P. peckii, P. penlandii, P. pennellianus, P. perpulcher, P. personatus, P. petiolatus, P. pinifolius, P. pinorum, P. platyphyllus, P. pratensis, P. procerus, P. pruinosus, P. pseudoputus, P. pseudospectabilis, P. pudicus, P. pumilus, P. purpusii, P. putus, P. radicosus, P. rattanii, P. retrorsus, P. rhizomatosus, P. richardsonii, P. roezlii, P. rostriflorus, P. rubicundus, P. rupicola, P. rydbergii, P. saxosorum, P. scapoides, P. scariosus, P. secundiflorus, P. seorsus, P. sepalulus, P. serrulatus, P. smallii, P. spatulatus, P. speciosus, P. spectabilis, P. stenophyllus, P. stephensii, P. strictiformis, P. strictus, P. subglaber, P. subserratus, P. subulatus, P. sudans, P. superbus, P. tenuiflorus, P. tenuis, P. teucrioides, P. thompsoniae, P. thurberi, P. tidestromii, P. tiehmii, P. tracyi, P. triflorus, P. triphyllus, P. tubaeflorus, P. uintahensis, P. utahensis, P. venustus, P. virens, P. virgatus, P. wardii, P. washingtonensis, P. watsonii, P. whippleanus, P. wilcoxii, P. wrightii, P. xylus, P. yampaënsis
P. abietinus, P. absarokensis, P. acaulis, P. acuminatus, P. alamosensis, P. albertinus, P. albidus, P. albomarginatus, P. ambiguus, P. ammophilus, P. anguineus, P. angustifolius, P. arenarius, P. arenicola, P. aridus, P. arkansanus, P. attenuatus, P. atwoodii, P. auriberbis, P. australis, P. azureus, P. baccharifolius, P. barbatus, P. barnebyi, P. barrettiae, P. bicolor, P. bleaklyi, P. bracteatus, P. breviculus, P. brevisepalus, P. buckleyi, P. caesius, P. caespitosus, P. calcareus, P. californicus, P. calycosus, P. canescens, P. cardinalis, P. cardwellii, P. carnosus, P. caryi, P. centranthifolius, P. cinicola, P. clevelandii, P. clutei, P. cobaea, P. comarrhenus, P. compactus, P. concinnus, P. confertus, P. confusus, P. crandallii, P. cusickii, P. cyananthus, P. cyaneus, P. cyanocaulis, P. cyathophorus, P. dasyphyllus, P. davidsonii, P. deamii, P. deaveri, P. debilis, P. degeneri, P. deustus, P. digitalis, P. diphyllus, P. discolor, P. dissectus, P. distans, P. dolius, P. duchesnensis, P. eatonii, P. elegantulus, P. ellipticus, P. eriantherus, P. euglaucus, P. fendleri, P. filiformis, P. flavescens, P. floribundus, P. floridus, P. flowersii, P. franklinii, P. fremontii, P. fruticiformis, P. fruticosus, P. gairdneri, P. gibbensii, P. glaber, P. glandulosus, P. glaucinus, P. globosus, P. goodrichii, P. gormanii, P. gracilentus, P. gracilis, P. grahamii, P. grandiflorus, P. griffinii, P. grinnellii, P. guadalupensis, P. hallii, P. harbourii, P. harringtonii, P. havardii, P. haydenii, P. heterodoxus, P. heterophyllus, P. hirsutus, P. humilis, P. idahoensis, P. immanifestus, P. incertus, P. inflatus, P. jamesii, P. janishiae, P. kingii, P. kralii, P. labrosus, P. laetus, P. laevigatus, P. laevis, P. lanceolatus, P. laricifolius, P. laxiflorus, P. laxus, P. leiophyllus, P. lemhiensis, P. lentus, P. leonardii, P. linarioides, P. longiflorus, P. lyallii, P. marcusii, P. mensarum, P. metcalfei, P. miser, P. moffatii, P. monoensis, P. montanus, P. moriahensis, P. mucronatus, P. multiflorus, P. murrayanus, P. nanus, P. navajoa, P. neomexicanus, P. neotericus, P. newberryi, P. nitidus, P. nudiflorus, P. oklahomensis, P. oliganthus, P. ophianthus, P. osterhoutii, P. ovatus, P. pachyphyllus, P. pahutensis, P. pallidus, P. palmeri, P. papillatus, P. parryi, P. parvulus, P. parvus, P. patens, P. payettensis, P. paysoniorum, P. peckii, P. penlandii, P. pennellianus, P. perpulcher, P. personatus, P. petiolatus, P. pinifolius, P. pinorum, P. platyphyllus, P. pratensis, P. pruinosus, P. pseudoputus, P. pseudospectabilis, P. pudicus, P. pumilus, P. purpusii, P. putus, P. radicosus, P. rattanii, P. retrorsus, P. rhizomatosus, P. richardsonii, P. roezlii, P. rostriflorus, P. rubicundus, P. rupicola, P. rydbergii, P. saxosorum, P. scapoides, P. scariosus, P. secundiflorus, P. seorsus, P. sepalulus, P. serrulatus, P. smallii, P. spatulatus, P. speciosus, P. spectabilis, P. stenophyllus, P. stephensii, P. strictiformis, P. strictus, P. subglaber, P. subserratus, P. subulatus, P. sudans, P. superbus, P. tenuiflorus, P. tenuis, P. teucrioides, P. thompsoniae, P. thurberi, P. tidestromii, P. tiehmii, P. tracyi, P. triflorus, P. triphyllus, P. tubaeflorus, P. uintahensis, P. utahensis, P. venustus, P. virens, P. virgatus, P. wardii, P. washingtonensis, P. watsonii, P. whippleanus, P. wilcoxii, P. wrightii, P. xylus, P. yampaënsis
Subordinate taxa
P. caespitosus var. caespitosus, P. caespitosus var. desertipicti, P. caespitosus var. perbrevis
P. procerus var. aberrans, P. procerus var. brachyanthus, P. procerus var. formosus, P. procerus var. modestus, P. procerus var. procerus, P. procerus var. tolmiei
Synonyms P. confertus var. procerus
Name authority Nuttall ex A. Gray: Proc. Amer. Acad. Arts 6: 66. (1862) — (as Pentstemon) Douglas ex Graham: Edinburgh New Philos. J. 7: 348. (1829) — (as Pentstemon procerum)
Web links